در صنعت سینما، DCP (Digital Cinema Package) استاندارد بینالمللی برای توزیع فیلمها بهصورت دیجیتال است. برای حفاظت از حقوق تولیدکنندگان و توزیعکنندگان، فایل DCP معمولاً با کلید رمزنگاری خاصی به نام KDM (Key Delivery Message) قفل میشود که فقط در زمان، مکان و توسط سینمای مشخصشده قابل پخش است.
در اینجا، نحوه کار DCP، کاربرد KDM، روشهای رمزنگاری، مراحل ساخت و پخش و همچنین نکاتی که باید هنگام تولید یا نمایش یک فیلم دیجیتال دانست را بررسی میکنیم.
بخش اول: DCP چیست؟
DCP یا Digital Cinema Package، مجموعهای از فایلهای دیجیتال است که برای پخش فیلم در سینماهای دیجیتال طراحی شدهاند. برخلاف فرمتهای مصرفی مانند MP4 یا MOV، DCP یک قالب خاص، فشردهسازیشده (و گاهی رمزنگاریشده) است که توسط سرورهای پخش سینمای دیجیتال قابل خواندن است.
ویژگیهای اصلی DCP:
- قالب تصویری: JPEG 2000 (فشردهسازی بدون اتلاف)
- قالب صوتی: PCM بدون فشردهسازی، 24 بیت، 48 یا 96 کیلوهرتز
- نرخ فریم: معمولاً 24، 25، 30 یا 48 fps (High Frame Rate در موارد خاص)
- رزولوشن: 2K، 4K، یا حتی 8K در برخی سیستمها
- فضای رنگ: XYZ (مطابق با DCI-P3)
- ساختار فایل: مبتنی بر MXF و XML
فایلهای تشکیلدهنده یک DCP:
- MXF Video File: فایل ویدیو با فشردهسازی JPEG 2000
- MXF Audio File: فایل صوتی چندکاناله با فرمت LPCM
- CPL (Composition Playlist): فایل XML برای نظمدهی ترتیب پخش
- PKL (Packing List): فایل XML شامل لیست و هش فایلها
- ASSETMAP: مسیر و موقعیت فایلها در ساختار
- VOLINDEX: نمایهسازی حجم فایلها
بخش دوم: KDM چیست؟
KDM یا Key Delivery Message، یک فایل رمزنگاریشده است که برای باز کردن DCPهای قفلشده استفاده میشود. این کلید فقط برای یک سرور خاص و بازه زمانی مشخص معتبر است.
چرا KDM لازم است؟
برای جلوگیری از پخش غیرمجاز، بهخصوص در جشنوارهها یا سینماهای بینالمللی، سازندگان DCP معمولاً فیلم را رمزنگاری میکنند. تنها راه پخش فیلم، استفاده از KDM مخصوص همان سینما است.
ساختار KDM:
- رمزگذاری با AES-128 برای فایلهای DCP
- KDM با استفاده از کلید RSA Public Key سرور سینما تولید میشود
- تاریخ شروع و پایان اعتبار پخش
- ID سرور (UUID)
- اطلاعات تولیدکننده و هدف
فرآیند رمزنگاری و پخش
- رمزنگاری فیلم: DCP با استفاده از یک کلید متقارن (AES) رمزنگاری میشود.
- دریافت گواهی سرور سینما: تولیدکننده DCP گواهی دیجیتال سرور (شامل کلید عمومی RSA) را از سینما دریافت میکند.
- ساخت KDM: نرمافزاری مانند EasyDCP یا Wraptor از گواهی سرور برای رمزنگاری کلید AES استفاده میکند و یک KDM تولید میکند.
- ارسال به سینما: DCP و KDM به سینما تحویل داده میشود.
- پخش فیلم: سرور سینما با استفاده از KDM کلید AES را بازیابی کرده و DCP را پخش میکند.
نرمافزارهای کاربردی برای ساخت و مدیریت DCP/KDM
| نرمافزار | کاربرد |
| EasyDCP | استاندارد صنعتی برای ساخت DCP و KDM |
| FinalDCP | نرمافزاری سریع و سبک برای ساخت DCP |
| Wraptor (داخل Adobe Media Encoder) | راهحل ساده برای کاربران Adobe |
| DCP-o-matic | نرمافزار رایگان برای ساخت DCP ساده |
| OpenDCP | ابزار متنباز برای ساخت DCP (کمتر کاربردی در پروژههای حرفهای) |
نکاتی در مورد استفاده از DCP و KDM
- DCP بدون KDM (یعنی unencrypted DCP) همچنان قابل استفاده است، اما امن نیست.
- همیشه مطمئن شوید سرور سینما گواهی معتبر دارد (با تاریخ انقضای صحیح).
- برای جشنوارهها، باید KDM مجزا برای هر سالن و تاریخ ساخته شود.
- بعضی جشنوارهها فقط DCP بدون رمز میپذیرند.
نتیجهگیری
در دنیای سینمای دیجیتال، DCP ابزار کلیدی برای پخش با کیفیت بالا و قابل اعتماد است. برای حفظ امنیت محتوای دیجیتال، KDM به عنوان کلید رمزگشایی بهکار میرود و اجازه میدهد فیلم فقط در بازه زمانی مجاز و در تجهیزات مشخص پخش شود. درک درست از این فرآیند برای فیلمسازان، توزیعکنندگان، و جشنوارهها ضروری است.
